درناژ و تخلیه مایع آسیت (آب شکم) چگونه انجام می شود؟

درناژ و تخلیه مایع آسیت یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌های درمانی در بیمارانی است که به دلیل بیماری‌های مزمن کبدی، قلبی، کلیوی یا سرطانی دچار تجمع غیرطبیعی مایع در حفره شکمی شده‌اند. این وضعیت که آسیت نام دارد معمولاً به‌دلیل افزایش فشار در ورید پورتال کبد یا کاهش تولید پروتئین آلبومین در نتیجه‌ی سیروز، نارسایی قلب یا کلیه و برخی سرطان‌ها ایجاد می‌شود. تجمع این مایع باعث احساس سنگینی، تورم، درد در شکم، نفس‌تنگی و بی‌اشتهایی می‌گردد و در موارد پیشرفته، گاه به عفونت مایع (پریتونیت باکتریال خودبخودی) یا مشکلات کلیوی منجر می‌شود. در چنین شرایطی درناژ یا تخلیه مایع انجام می‌شود تا با خارج کردن تدریجی مایع از شکم، میزان فشار داخلی کاهش یابد و علائم بیمار به‌طور قابل‌توجهی بهبود پیدا کند. این فرایند ممکن است به‌صورت درناژ تشخیصی (برای بررسی علت و ماهیت مایع از نظر عفونت یا سرطانی بودن) یا درناژ درمانی (برای کاهش ناراحتی و بهبود کیفیت زندگی بیمار) صورت گیرد. تخلیه معمولاً تحت هدایت سونوگرافی و با رعایت کامل شرایط استریل انجام می‌شود و بیمار بعد از آن، از نظر فشار خون، ترکیب الکترولیت‌ها و احتمال عفونت تحت نظر قرار می‌گیرد. در نهایت تشخیص دقیق علت آسیت با کمک معاینه بالینی، سونوگرافی، آزمایش خون و بررسی آزمایشگاهی مایع تخلیه‌شده انجام می‌شود تا درمان اختصاصی و پایدار برای پیشگیری از بازگشت مایع برنامه‌ریزی گردد.
از مزایای این روش می‌توان به کاهش سریع فشار شکمی، بهبود تنفس و راحتی بیمار، افزایش اشتها، کاهش درد و تورم، پیشگیری از عوارض خطرناک ناشی از تجمع طولانی‌مدت مایع و ارتقای کیفیت زندگی بیماران مبتلا اشاره کرد.

در هنگام تخلیه مایع آسیت، بیمار در وضعیتی قرار می‌گیرد که سر تخت حدود ۴۵ درجه بالا آورده شده تا مایع در بخش تحتانی شکم تجمع یابد. پس از ضدعفونی سطح شکم با محلول ضدعفونی‌کننده و انجام بی‌حسی موضعی، پزشک سوزنی را که دارای غلاف پلاستیکی است به اندازه ۲ تا ۵ سانتی‌متر وارد حفره صفاق می‌کند؛ سپس سوزن را خارج کرده و از طریق غلاف، فرآیند تخلیه مایع آغاز می‌گردد. در این روش، بسته به حجم آسیت، ممکن است حداکثر تا ۱۱ لیتر از مایع خارج شود. اگر میزان تخلیه بیش از ۵ لیتر باشد، برای جلوگیری از افت فشار خون، تجویز سرم آلبومین وریدی ضروری است. معمولاً این روش بدون درد انجام می‌شود و بیمار به آرام‌بخش نیاز ندارد؛ در صورت پایدار بودن وضعیت عمومی و عدم سرگیجه، با کنترل فشار خون می‌تواند مرخص شود. در مواردی که نیاز به تخلیه مداوم وجود داشته باشد، متخصص رادیولوژی تحت هدایت سونوگرافی درن مخصوص را در محل مناسب قرار می‌دهد تا مایع به‌تدریج طی چند روز تا یک هفته تخلیه شود. مدت‌زمان عمل بسته به مقدار مایع متفاوت است؛ تخلیه حجم کم (چند صد میلی‌لیتر) حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، اما در صورت وجود حجم زیاد (چند لیتر)، ممکن است فرآیند چند ساعت زمان ببرد یا در چند نوبت انجام شود تا از افت ناگهانی فشار خون جلوگیری گردد. در این حالت، هر جلسه تخلیه معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد.

پاراسنتز

پاراسنتز فرآیندی است که در آن یک سوزن نازک و بلند به شکم وارد می‌شود تا مایع آسیت از حفره شکمی تخلیه شود این روش برای تجزیه و تحلیل مایع آسیت و تشخیص علت اصلی آن و برای کاهش فشار و درد شکم و بهبود علائم بیمار انجام می‌شود .
مزایا
فرآیند سریع و نسبتا ساده
کاهش سریع علائم و ناراحتی بیمار
امکان بررسی و تجزیه و تحلیل مایع تخلیه شده
عوارض
احتمال عفونت در محل ورود سوزن
احتمال آسیب به اندام‌های داخلی در صورت انجام نادرست
احتمال بازگشت مجدد مایع آسیت

روش‌های جراحی

در مواردی که پاراسنتز موثر نیست یا بیمار به صورت مکرر نیاز به تخلیه دارد، ممکن است روش‌های جراحی مورد نیاز باشد. این روش‌ها شامل شانت‌گذاری، جراحی پیوند کبد، و دیگر تکنیک‌های تخصصی است.
شانت‌گذاری : در این روش، یک شانت (لوله کوچک) بین وریدهای پورتال و وریدهای عمومی بدن قرار داده می‌شود تا فشار وریدی کاهش یابد و تجمع مایع آسیت کاهش یابد.
مزایا:
کاهش دائمی فشار وریدی
کاهش نیاز به پاراسنتز مکرر
عوارض
ریسک بالای عفونت و عوارض جراحی
نیاز به مراقبت‌های پزشکی تخصصی

پس از درناژ وتخلیه ، بیمار نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد تا از عفونت و عوارض جانبی جلوگیری شود. این مراقبت‌ها شامل:
مصرف داروهای ضدعفونی برای پیشگیری ازعفونت محل درناژ
مصرف داروهای دیورتیک (مدر) برای کاهش تولید مایع آسیت
پیگیری منظم و مراجعه به پزشک برای ارزیابی وضعیت بیمار
رعایت رژیم غذایی کم نمک برای جلوگیری از تجمع مجدد مایع

تخلیه مایع آسیت، یک روش کم درد است، اما ممکن است ناراحتی یا درد خفیفی در حین و بعد از انجام آن تجربه شود برای کاهش درد و ناراحتی در طول این فرآیند، پزشک معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند این کار کمک می‌کند که محل ورود سوزن بی‌حس شود و درد ناشی از سوراخ کردن پوست و دیواره شکم به حداقل برسد اگر مایع آسیت زیاد باشد و تخلیه‌ی آن زمان زیادی ببرد، ممکن است بیمار احساس فشار یا ناراحتی کند در برخی موارد نادر، ممکن است درد شدیدتری تجربه شود که می‌توان با داروهای مسکن کنترل کرد در مجموع، اکثر بیماران این روش را به خوبی تحمل می‌کنند و ناراحتی یا درد ناشی از آن معمولاً خفیف و گذرا است.

آب آوردن شکم (آسیت یا تجمع مایع در حفره شکمی) بعد از جراحی‌های زیبایی مانند لیپوماتیک و ابدومینوپلاستی ممکن است رخ دهد، اما نسبتاً نادر است. این وضعیت معمولاً به عنوان یک عارضه جراحی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
التهاب و واکنش به جراحی: بدن به جراحی به عنوان یک آسیب واکنش نشان می‌دهد و ممکن است مایعات اضافی را در ناحیه جراحی جمع کند.
تجمع سرم (سروما): پس از جراحی، ممکن است مایعات بین بافت‌ها جمع شوند که به آن سروما می‌گویند. سروما ممکن است به خودی خود جذب شود یا نیاز به تخلیه داشته باشد.
عفونت: اگر عفونتی پس از جراحی رخ دهد، بدن ممکن است مایعات بیشتری تولید کند.

درناژ و تخلیه مایع آسیت، با توجه به روش‌های مختلف موجود، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. انتخاب روش مناسب باید با مشورت پزشک و بر اساس شرایط خاص هر بیمار انجام شود. درمان علت زمینه‌ای آسیت نیز بخش مهمی از این فرآیند است که نباید نادیده گرفته شود. نمونه برداری در کرج تحت نظارت پزشکان متخصص و با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته و تجهیزات مدرن صورت می‌گیرد تا بیماران حداقل درد و بدون خونریزی آن را تجربه کنند. مراقبت‌های پس از تخلیه نیز به صورت کامل ارائه می‌شود تا از بروز هرگونه عوارض جلوگیری شود و بیماران بتوانند سریع‌تر به وضعیت عادی بازگردند . اگر به دنبال بهترین مرکز تصویربرداری در کرج هستید، با اطمینان خاطر به مرکز دکتر موسی طهمورسی مراجعه فرمایید. برای رزرو می‌توانید روی دکمه دکمه دریافت نوبت کلیک کنید یا با شماره 09003651880تماس بگیرید.