همه چیز درباره درناژ و تخلیه مایع آسیت (آب شکم)

برای دریافت نوبت و استفاده از خدمات پیشرفته مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی ، که با بهره‌گیری از جدیدترین فناوری‌های روز و کادری مجرب در خدمت شماست، کافیست روی بنر زیر کلیک کنید. با این کار، گام بزرگی در مسیر تشخیص دقیق و مراقبت از سلامت خود بردارید.

درناژ و تخلیه مایع یکی از مهم‌ترین روش‌های درمانی برای افرادی است که از تجمع مایع در حفره شکمی رنج می‌برند. این تجمع که به عنوان آسیت شناخته می‌شود، , در بیماران مبتلا به نارسایی قلب، نارسایی کلیوی و یا سرطان مایع در شکمشان تجمع پیدا کرده ، بیماران مبتلا به سرطان و بیماری‌های مزمن صعب العلاج ممکن است مایع در فضاهای مختلف بدن تجمع پیدا کرده و به درمان‌های دارویی جواب ندهد ، در ادامه در این مقاله به بررسی جامع درناژ و تخلیه خواهیم پرداخت و روش‌ها، مزایا و عوارض هر یک را بررسی خواهیم کرد.

تعریف آسیت یا آب آوردن شکم

آسیت به معنی تجمع غیرطبیعی مایع درفضای بین بافت‌های شکمی و اندام‌های داخلی است. این وضعیت معمولاً به علت فشار بالای وریدهای پورتال یا کاهش تولید پروتئین آلبومین در کبد رخ می‌دهد ، که معمولاً نتیجه بیماری‌های مزمن کبدی مانند سیروز است این شرایط می‌تواند باعث بروز ناراحتی‌های شدید و عوارض جدی شود.

علل آسیت

دلایل اصلی ایجاد آسیت شامل موارد زیر است:
سیروز کبدی: شایع‌ترین علت آسیت است که به دلیل زخم شدن و تخریب بافت کبد رخ می‌دهد.
نارسایی قلبی: به دلیل اختلال در عملکرد قلب و کاهش توانایی پمپ کردن خون، مایع در شکم تجمع می‌یابد.
سرطان: برخی از انواع سرطان‌ها مانند سرطان تخمدان، کبد و پانکراس می‌توانند باعث تجمع مایع در شکم شوند.
بیماری‌های کلیوی: نارسایی کلیه‌ها می‌تواند باعث افزایش حجم مایع بدن و تجمع آن در شکم شود.

علائم آسیت

علائم آسیت شامل شکم بزرگ و متورم، احساس فشار و درد در شکم، نفس تنگی و کاهش اشتها است. در موارد شدیدتر، ممکن است افراد دچار عفونت مایع آسیت (پریتونیت باکتریال خودبخودی) یا نارسایی کلیه شوند.

تشخیص آسیت

تشخیص آسیت از طریق معاینه فیزیکی، سونوگرافی، و آزمایش‌های خون و ادرار انجام می‌شود ، سونوگرافی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا حجم مایع تجمع یافته را تعیین کنند و محل مناسب برای درناژ را مشخص کنند.

موقعیت بیمار در تخت با سر بالا در ۴۵ درجه اجازه می‌دهد تا مایع در قسمت تحتانی شکم تجمع یابد. پس از ضدعفونی کردن سطح شکم با محلول ضدعفونی‌کننده و بی‌حسی موضعی، پزشک با واردکردن یک سوزن (همراه با یک غلاف پلاستیکی) ۲ تا ۵ سانتیمتر درون صفاق و سپس خارج کردن سوزن از غلاف پلاستیکی اجازه می‌دهد تا تخلیه مایع انجام شود. حداکثر تا یازده لیتر از مایع ممکن است در طی عمل خارج شود ، اگر درناژ مایع بیش از ۵ لیتر باشد، بهتر است به‌منظور جلوگیری از افت فشارخون بیمار، سرم وریدی آلبومین تجویز گردد. این روش بدون درد است و بیمار نیاز به هیچ نوع آرام‌بخشی ندارد و اگر سرگیجه ندارد با کنترل فشارخون می‌تواند مرخص شود در مواردی که نیاز به تخلیه مداوم مایع باشد، درن مخصوص توسط متخصص رادیولوژی تحت هدایت سونوگرافی در محل مناسب قرار داده می‌شود. این درن‌ها معمولاً چند روز تا یک هفته در محل باقی مانده و مایع تجمع‌یافته را به تدریج تخلیه می‌کنند.

کاهش درد و ناراحتی بیمار
بهبود تنفس و کاهش فشار روی اعضای داخلی
امکان تداوم فعالیت‌های روزمره برای بیمار

پاراسنتز

پاراسنتز فرآیندی است که در آن یک سوزن نازک و بلند به شکم وارد می‌شود تا مایع آسیت از حفره شکمی تخلیه شود این روش برای تجزیه و تحلیل مایع آسیت و تشخیص علت اصلی آن و برای کاهش فشار و درد شکم و بهبود علائم بیمار انجام می‌شود .
مزایا
فرآیند سریع و نسبتا ساده
کاهش سریع علائم و ناراحتی بیمار
امکان بررسی و تجزیه و تحلیل مایع تخلیه شده
عوارض
احتمال عفونت در محل ورود سوزن
احتمال آسیب به اندام‌های داخلی در صورت انجام نادرست
احتمال بازگشت مجدد مایع آسیت

روش‌های جراحی

در مواردی که پاراسنتز موثر نیست یا بیمار به صورت مکرر نیاز به تخلیه دارد، ممکن است روش‌های جراحی مورد نیاز باشد. این روش‌ها شامل شانت‌گذاری، جراحی پیوند کبد، و دیگر تکنیک‌های تخصصی است.
شانت‌گذاری : در این روش، یک شانت (لوله کوچک) بین وریدهای پورتال و وریدهای عمومی بدن قرار داده می‌شود تا فشار وریدی کاهش یابد و تجمع مایع آسیت کاهش یابد.
مزایا:
کاهش دائمی فشار وریدی
کاهش نیاز به پاراسنتز مکرر
عوارض
ریسک بالای عفونت و عوارض جراحی
نیاز به مراقبت‌های پزشکی تخصصی

پس از درناژ وتخلیه ، بیمار نیاز به مراقبت‌های ویژه دارد تا از عفونت و عوارض جانبی جلوگیری شود. این مراقبت‌ها شامل:
مصرف داروهای ضدعفونی برای پیشگیری ازعفونت محل درناژ
مصرف داروهای دیورتیک (مدر) برای کاهش تولید مایع آسیت
پیگیری منظم و مراجعه به پزشک برای ارزیابی وضعیت بیمار
رعایت رژیم غذایی کم نمک برای جلوگیری از تجمع مجدد مایع

تخلیه مایع آسیت، یک روش کم درد است، اما ممکن است ناراحتی یا درد خفیفی در حین و بعد از انجام آن تجربه شود برای کاهش درد و ناراحتی در طول این فرآیند، پزشک معمولاً از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند این کار کمک می‌کند که محل ورود سوزن بی‌حس شود و درد ناشی از سوراخ کردن پوست و دیواره شکم به حداقل برسد اگر مایع آسیت زیاد باشد و تخلیه‌ی آن زمان زیادی ببرد، ممکن است بیمار احساس فشار یا ناراحتی کند در برخی موارد نادر، ممکن است درد شدیدتری تجربه شود که می‌توان با داروهای مسکن کنترل کرد در مجموع، اکثر بیماران این روش را به خوبی تحمل می‌کنند و ناراحتی یا درد ناشی از آن معمولاً خفیف و گذرا است.

مدت زمان تخلیه مایع آسیت بستگی به مقدار مایعی دارد که باید تخلیه شود و وضعیت کلی بیمار به طور کلی، تخلیه‌ی مقدار کمی از مایع (چند صد میلی‌لیتر) ممکن است در حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد. اما اگر مقدار مایع زیاد باشد (چند لیتر)، ممکن است فرآیند تخلیه تا چند ساعت طول بکشد. همچنین، پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که مایع را به تدریج و در چند نوبت تخلیه کند تا از بروز عوارضی مانند کاهش ناگهانی فشار خون جلوگیری کند. در چنین شرایطی، زمان کلی فرآیند تخلیه ممکن است بیشتر طول بکشد، اما هر جلسه تخلیه ممکن است در حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت زمان ببرد.

آسیت بیشتر در سنین میانسالی و بالاتر رخ می‌دهد، هرچند ممکن است در سنین پایین‌تر نیز در صورت وجود بیماری‌های زمینه‌ای رخ دهد. آسیت بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد و ارتباط نزدیکی با بیماری‌های کبدی مانند سیروز کبدی دارد. سیروز کبدی یکی از شایع‌ترین علل آسیت است و معمولاً در افراد میانسال و مسن‌تر مشاهده می‌شود، به ویژه در کسانی که به مدت طولانی الکل مصرف کرده‌اند یا به هپاتیت ویروسی مبتلا بوده‌اند. در کودکان، آسیت کمتر شایع است و معمولاً ناشی از شرایط نادرتری مانند بیماری‌های ژنتیکی یا عفونت‌های شدید است. به طور کلی، آسیت بیشتر در افراد بالای ۴۰ سال و کسانی که عوامل خطرساز برای بیماری‌های کبدی، قلبی یا کلیوی دارند، مشاهده می‌شود.

آب آوردن شکم (آسیت یا تجمع مایع در حفره شکمی) بعد از جراحی‌های زیبایی مانند لیپوماتیک و ابدومینوپلاستی ممکن است رخ دهد، اما نسبتاً نادر است. این وضعیت معمولاً به عنوان یک عارضه جراحی در نظر گرفته می‌شود و می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
التهاب و واکنش به جراحی: بدن به جراحی به عنوان یک آسیب واکنش نشان می‌دهد و ممکن است مایعات اضافی را در ناحیه جراحی جمع کند.
تجمع سرم (سروما): پس از جراحی، ممکن است مایعات بین بافت‌ها جمع شوند که به آن سروما می‌گویند. سروما ممکن است به خودی خود جذب شود یا نیاز به تخلیه داشته باشد.
عفونت: اگر عفونتی پس از جراحی رخ دهد، بدن ممکن است مایعات بیشتری تولید کند.

درناژ و تخلیه مایع آسیت، با توجه به روش‌های مختلف موجود، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. انتخاب روش مناسب باید با مشورت پزشک و بر اساس شرایط خاص هر بیمار انجام شود. درمان علت زمینه‌ای آسیت نیز بخش مهمی از این فرآیند است که نباید نادیده گرفته شود. نمونه برداری در فردیس کرج تحت نظارت پزشکان متخصص و با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته و تجهیزات مدرن صورت می‌گیرد تا بیماران حداقل درد و بدون خونریزی آن را تجربه کنند. مراقبت‌های پس از تخلیه نیز به صورت کامل ارائه می‌شود تا از بروز هرگونه عوارض جلوگیری شود و بیماران بتوانند سریع‌تر به وضعیت عادی بازگردند . اگر به دنبال بهترین مرکز تصویربرداری در فردیس کرج هستید، با اطمینان خاطر به این مرکز مراجعه فرمایید. برای رزرو می‌توانید روی دکمه دکمه دریافت نوبت کلیک کنید یا با شماره 09003651880تماس بگیرید.