کدام بیماری‌ها باعث آب آوردن شکم می‌شوند و راه درمانشان چیست؟

آب آوردن شکم یا همان آسیت یک بیماری مستقل نیست بلکه نشانه‌ای از مشکلات جدی در بدن به حساب می‌آید. شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌توانند باعث تجمع مایع در شکم شوند عبارتند از:

بیماری‌های کبدی

سیروز کبدی (شایع‌ترین علت آسیت)
هپاتیت مزمن
نارسایی کبد در مراحل پیشرفته

بیماری‌های قلبی

نارسایی قلبی راست
پریکاردیت تنگ‌کننده (التهاب پرده قلب)

بیماری‌های کلیوی

سندرم نفروتیک
نارسایی کلیه در مراحل پیشرفته

سرطان‌ها

سرطان تخمدان
سرطان کبد
متاستازهای صفاقی (گسترش تومور به پرده شکم)

عفونت‌ها

سل شکمی
پریتونیت (عفونت پرده صفاق)

علل دیگر

پانکراتیت (التهاب لوزالمعده)
سوءتغذیه شدید یا کمبود پروتئین

به طور کلی روش‌های درمان آسیت شامل چند بخش اصلی می‌شود:

درمان علت زمینه‌ای

بیماری کبدی: دارو برای کنترل سیروز یا هپاتیت، پیوند کبد در موارد شدید
نارسایی قلبی یا کلیوی: استفاده از داروها و کنترل بیماری اصلی
سرطان یا عفونت: درمان اختصاصی مثل شیمی‌درمانی، آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضد سل

درمان‌های دارویی و حمایتی

دیورتیک‌ها (ادرارآورها) مثل اسپیرونولاکتون و فوروزماید برای دفع مایعات اضافی
محدودیت مصرف نمک در رژیم غذایی
گاهی کاهش مصرف مایعات (در بیماران خاص به توصیه پزشک)
تغذیه مناسب با پروتئین کافی

روش‌های مداخله‌ای

پاراسنتز: تخلیه مستقیم مایع از شکم با سوزن مخصوصاً در موارد شدید یا مقاوم به درمان دارویی که برای این روش می‌توانید به مرکز دکتر موسی طهمورسی برای تخلیه آب شکم مراجعه کنید.
شانت پورتوسیستمیک داخل کبدی (TIPS): روشی برای کاهش فشار ورید پورت در بیماران مبتلا به سیروز مقاوم
جراحی یا درمان‌های پیشرفته در موارد خاص مثل سرطان‌ها

مراقبت و پیگیری

کنترل وزن و اندازه دور شکم برای بررسی میزان مایع
مراجعه منظم به پزشک برای جلوگیری از عوارضی مثل عفونت یا مشکلات کلیوی

آسیت معمولا به مرور خودش را نشان می‌دهد و نشانه‌های آن بسته به شدت تجمع مایع می‌تواند خفیف یا خیلی آزاردهنده باشد. مهم‌ترین علائم عبارتند از:
تورم و بزرگ شدن شکم: شایع‌ترین علامت است. شکم به مرور بزرگ و سفت می‌شود و گاهی بیمار حس می‌کند شکمش پر از آب است.
احساس سنگینی و فشار: افراد معمولاً احساس می‌کنند داخل شکم چیزی سنگین است که حرکت کردن یا خم شدن را سخت می‌کند.
درد یا ناراحتی شکمی: همیشه درد شدید وجود ندارد اما در بسیاری از موارد احساس کشیدگی یا فشار آزاردهنده به وجود می‌آید.
تنگی نفس: وقتی مایع زیاد جمع شود دیافراگم به سمت بالا فشار می‌آورد و نفس کشیدن دشوار می‌شود. این مشکل به‌ویژه هنگام دراز کشیدن بیشتر حس می‌شود.
کاهش اشتها و سیری زودرس: به دلیل فشار شکم به معده بیمار خیلی زود احساس سیری می‌کند و میل به غذا کم می‌شود.
تورم اندام‌ها: گاهی همراه با آسیت پاها و مچ‌ها هم دچار ورم می‌شوند.
کاهش وزن کاذب یا افزایش وزن ناگهانی: در حالی که فرد ممکن است دچار سوءتغذیه باشد وزنش به خاطر تجمع مایع بالا می‌رود.

برای تشخیص این بیماری پزشک معمولاً از ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. مهم‌ترین روش‌ها عبارتند از:

معاینه بالینی

پزشک با نگاه و لمس شکم می‌تواند تجمع مایع را تشخیص دهد. علامت‌هایی مثل شکم برآمده، صدای موج مایع هنگام ضربه زدن به شکم یا جابجایی صدا در حالت‌های مختلف بدن نشان‌دهنده آسیت هستند.

تصویربرداری

سونوگرافی: دقیق‌ترین و رایج‌ترین روش برای شناسایی مایع حتی در حجم‌های کم
سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی: در موارد پیچیده یا برای بررسی علت اصلی (مثل تومورها)

آزمایش‌های خون

بررسی عملکرد کبد (ALT, AST, بیلی‌روبین)
آزمایش کلیه (اوره و کراتینین)
بررسی پروتئین خون و آلبومین
این تست‌ها کمک می‌کنند علت زمینه‌ای آسیت مشخص شود.

پاراسنتز (نمونه‌برداری از مایع)

با سوزن نازک مقدار کمی از مایع خارج می‌شود و در آزمایشگاه بررسی می‌گردد. این کار برای تشخیص عفونت، سرطان یا افتراق بین انواع آسیت بسیار مهم است.

سایر بررسی‌ها

در صورت لزوم پزشک تست‌های تکمیلی مثل آندوسکوپی یا بیوپسی کبد هم توصیه می‌کند.

برای این بیماری نمی‌توان همیشه صد درصد پیشگیری کرد، چون معمولاً به‌عنوان پیامد یک بیماری جدی بروز می‌کند. اما می‌توان با مراقبت‌های درست و سبک زندگی سالم، احتمال بروز آن را کم کرد یا روندش را کندتر نمود. مهم‌ترین روش‌های پیشگیری عبارتند از:
محافظت از سلامت کبد
پرهیز از مصرف الکل
واکسیناسیون هپاتیت B و درمان به‌موقع هپاتیت C
خودداری از مصرف داروهای بدون نسخه و گیاهان ناشناخته که ممکن است به کبد آسیب بزنند
رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل
مراقبت از قلب و کلیه‌ها
کنترل فشار خون
مدیریت دیابت
پیشگیری از چاقی و اضافه وزن
ورزش منظم برای بهبود گردش خون
پیشگیری از عفونت‌ها
رعایت بهداشت فردی و تغذیه‌ای
درمان به‌موقع عفونت‌های داخلی بدن
توجه به علائم مشکوک و مراجعه سریع به پزشک
سبک زندگی سالم
مصرف پروتئین کافی برای جلوگیری از سوءتغذیه
کاهش مصرف نمک در غذا
پرهیز از دخانیات

آسیت همیشه نشانه یک بیماری مهم در بدن است و نباید آن را ساده گرفت. تشخیص دقیق علت اولین و مهم‌ترین گام در درمان به حساب می‌آید. بسیاری از بیماران به‌موقع با انجام تصویربرداری و آزمایش‌های لازم می‌توانند تحت درمان مؤثر قرار بگیرند و کیفیت زندگی بهتری پیدا کنند.
در مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی با استفاده از تجهیزات تصویربرداری پیشرفته و تیم متخصص روند تشخیص با دقت بالا انجام می‌شود. در صورتی که نیاز به تخلیه مایع باشد این کار به شکل ایمن و تحت نظر پزشکان باتجربه صورت می‌گیرد تا هم علائم بیمار کاهش پیدا کند و هم نمونه مایع برای بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه ارسال شود.
اگر دچار علائمی مثل تورم غیرعادی شکم، تنگی نفس یا کاهش اشتها هستید بهتر است هرچه سریع‌تر برای بررسی به پزشک مراجعه کنید. مرکز دکتر موسی طهمورسی آماده است تا در مسیر تشخیص و درمان در کنار شما باشد. اگر قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 09003651880 اقدام نمایید.


منابع
clevelandclinic.org
webmd.com