آیا آندومتریوز با سونوگرافی قابل تشخیص است؟

در سال‌های اخیر، پیشرفت فناوری‌های تصویربرداری و افزایش تجربه متخصصان سونوگرافی، باعث شده این روش به ابزاری نسبتاً قابل‌اعتماد در شناسایی برخی از الگوهای آندومتریوز تبدیل شود؛ به‌ویژه در تشخیص اندومتریوما (کیست‌های ناشی از آندومتریوز) و ضایعات عمیق نفوذکننده در ناحیه لگن. با این حال، میزان موفقیت سونوگرافی در تشخیص بسته به نوع، محل و شدت درگیری بیماری متفاوت است.
سونوگرافی به‌ویژه نوع ترانس‌واژینال، می‌تواند برخی از انواع آندومتریوز را با دقت قابل‌قبولی شناسایی کند، به‌ویژه زمانی که ضایعات در عمق بافتی قرار دارند یا به شکل کیست‌های مشخص ظاهر می‌شوند. اما ضایعات سطحی یا پراکنده، معمولاً با سونوگرافی قابل‌مشاهده نیستند. در بخش بعدی، انواع مختلف آندومتریوز که در سونوگرافی دیده می‌شوند را بررسی می‌کنیم.

آندومتریوما (Endometrioma)

این نوع کیست‌ها که بیشتر در تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند، معمولاً به شکل کیست‌های "شکلاتی" با دیواره ضخیم و محتوای یکنواخت دیده می‌شوند. دقت تشخیص سونوگرافی برای آندومتریوما بسیار بالا (تا 90٪) است.

آندومتریوز نفوذی عمقی (DIE)

ضایعاتی که در نواحی عمیق لگن مثل دیواره رحم، مثانه، روده یا رباط‌های رحمی رشد می‌کنند، در سونوگرافی قابل شناسایی هستند، مخصوصاً اگر اپراتور مهارت کافی داشته باشد و از تکنیک‌های خاص مانند بررسی حرکت ارگان‌ها (sliding sign) استفاده شود.

چسبندگی‌ها و جابه‌جایی ارگان‌ها

با سونوگرافی دینامیک می‌توان به‌صورت غیرمستقیم وجود چسبندگی را تشخیص داد، مثلاً اگر رحم و تخمدان‌ها به‌درستی حرکت نکنند یا به یکدیگر چسبیده باشند.

دقت سونوگرافی در تشخیص آندومتریوز به مجموعه‌ای از عوامل تکنیکی، تخصصی و فیزیولوژیک وابسته است. توجه به این عوامل می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت یا ناکامی این روش در شناسایی ضایعات داشته باشد.

مهارت و تجربه اپراتور (سونوگرافیست یا رادیولوژیست)

تجربه اپراتور در تشخیص ضایعات آندومتریوز – به‌ویژه ضایعات نفوذی عمیق (DIE) و چسبندگی‌ها – بسیار مؤثر است. پزشکانی که آموزش تخصصی در زمینه سونوگرافی بیماری‌های زنان دیده‌اند، معمولاً دقت تشخیصی بالاتری دارند.

کیفیت و تکنولوژی دستگاه سونوگرافی

دستگاه‌های با رزولوشن بالا، پروب‌های تخصصی واژینال و امکان تصویربرداری دینامیک، نقش مهمی در افزایش وضوح تصویر و شناسایی بهتر ضایعات دارند.

آمادگی بیمار پیش از انجام سونوگرافی

در برخی موارد، مثانه نیمه‌پر یا مصرف ملین سبک برای سونوگرافی ترانس‌رکتال، می‌تواند به بهبود وضوح تصویر کمک کند. همکاری بیمار در کاهش حرکات ناگهانی و تحمل پروب نیز تأثیرگذار است.

وجود علائم همراه و اطلاعات بالینی

اطلاعات قبلی پزشک از شرح‌حال بیمار، سابقه قاعدگی دردناک، ناباروری یا جراحی‌های قبلی می‌تواند جهت بررسی دقیق‌تر در حین سونوگرافی و تفسیر نتایج کمک شایانی کند.
اگه به دنبال یک مرکز معتبر برای انجام سونوگرافی در فردیس کرج هستید، مرکز تصویربرداری دکتر طهمورسی یکی از مجهزترین و ایمن ترین مراکز در این زمینه می‌باشد.

برای تشخیص آندومتریوز از روش‌های مختلف سونوگرافی استفاده می‌شود که هرکدام بسته به شرایط بیمار، علائم بالینی و ناحیه مشکوک به درگیری، می‌توانند نقش مؤثری ایفا کنند. همچنین به پزشکان کمک می‌کند تا تصویری دقیق‌تر از وضعیت لگن و اندام‌های داخلی به‌دست آورند و تشخیص صحیح‌تری ارائه دهند.

سونوگرافی ترانس‌واژینال (Transvaginal Ultrasound - TVUS)

این روش رایج‌ترین و دقیق‌ترین نوع سونوگرافی در ارزیابی بیماری‌های لگنی است. در این روش، پروب سونوگرافی از طریق واژن وارد بدن می‌شود و به پزشک امکان می‌دهد تا تصاویر بسیار دقیقی از رحم، تخمدان‌ها، فضای داگلاس و بافت‌های اطراف دریافت کند. سونوگرافی ترانس‌واژینال در تشخیص کیست‌های آندومتریوما و برخی ضایعات عمیق نفوذکننده (DIE) مانند درگیری رباط‌های رحمی یا فضای رکتوواژینال، کارایی بالایی دارد. همچنین با استفاده از تکنیک‌هایی مانند “sliding sign” می‌توان وجود چسبندگی لگنی را نیز بررسی کرد.

سونوگرافی ترانس‌رکتال (Transrectal Ultrasound)

در بیمارانی که شک به درگیری دیواره رکتوم یا سپتوم رکتوواژینال وجود دارد، به‌ویژه در مواردی که فرد با درد هنگام اجابت مزاج یا خونریزی مقعدی حین قاعدگی مراجعه می‌کند، این روش بسیار مفید است. در این روش، پروب از طریق مقعد وارد می‌شود و تصاویر نزدیکی از دیواره خلفی رحم، رکتوم و فضای پشت واژن فراهم می‌کند. این نوع سونوگرافی بیشتر در مراکز تخصصی و توسط سونوگرافیست‌های آموزش‌دیده انجام می‌شود.

سونوگرافی شکمی (Abdominal Ultrasound)

اگرچه این روش دقت کمتری نسبت به دو روش قبلی دارد، در برخی موارد خاص کاربرد دارد؛ از جمله در بیمارانی که انجام سونوگرافی ترانس‌واژینال یا ترانس‌رکتال برایشان ممکن نیست (مانند دختران باکره یا در موارد خاص فرهنگی و مذهبی)، یا برای بررسی ساختارهای بزرگ‌تر شکمی و کیست‌های وسیع. در چنین مواردی، سونوگرافی شکمی می‌تواند دید کلی اولیه نسبت به وضعیت لگن فراهم کند، هرچند ممکن است ضایعات کوچک یا عمقی را نتواند به‌خوبی تشخیص دهد.

در برخی فازهای سیکل قاعدگی، به‌ویژه حوالی تخمک‌گذاری و دوران قبل از قاعدگی (فاز لوتئال)، به دلیل افزایش ضخامت آندومتر و تجمع مایعات یا خون در کیست‌های اندومتریوما، دید بهتری برای تشخیص فراهم می‌شود. از طرفی در این بازه، احتمال بروز چسبندگی‌ها یا حساسیت به لمس نیز بیشتر است، که تشخیص ضایعات عمیق یا محدودیت حرکات ارگان‌ها را تسهیل می‌کند.

روزهای پایانی سیکل (روزهای ۲۰ تا ۲۸)

در این بازه، به دلیل افزایش حجم و تراکم ضایعات، امکان تشخیص آندومتریوما، چسبندگی‌های لگنی، و ضایعات عمیق نفوذکننده بیشتر می‌شود.

پرهیز از مراجعه در روزهای خونریزی فعال (روزهای 1 تا 5 قاعدگی)

در این دوران، حضور خون در واژن یا حفره لگنی می‌تواند دید تصویر را مختل کند و تشخیص برخی ضایعات را دشوارتر نماید.

در صورت بررسی تخصصی DIE (ضایعات نفوذی عمقی)

در برخی مراکز تخصصی، توصیه می‌شود که سونوگرافی در دو فاز مختلف از سیکل انجام شود (مثلاً یک‌بار در فاز فولیکولار و یک‌بار در فاز لوتئال) برای بررسی دقیق‌تر ضایعاتی که ممکن است در یک فاز دیده نشوند.

تشخیص دقیق و زودهنگام آندومتریوز، نه‌تنها گامی کلیدی در کاهش درد و رنج بیماران است، بلکه نقش مهمی در پیشگیری از عوارضی همچون ناباروری و کاهش کیفیت زندگی ایفا می‌کند. در مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی، ما با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته تصویربرداری و تیم باتجربه‌ای از پزشکان و سونوگرافیست‌های آموزش‌دیده در حوزه بیماری‌های زنان، امکان شناسایی دقیق ضایعات آندومتریوز را فراهم کرده‌ایم.
ما باور داریم که تصویربرداری دقیق، آغاز درمان مؤثر است. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائمی مانند درد مزمن لگن، قاعدگی‌های دردناک یا مشکلات باروری مواجه هستید، پیشنهاد می‌کنیم قبل از هرگونه تصمیم درمانی، از خدمات تخصصی تصویربرداری آندومتریوز در مرکز ما بهره‌مند شوید. به این به منظور برای دریافت مشاوره یا رزرو نوبت می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 09003651880 با ما در ارتباط باشید.


منابع
clevelandclinic.org
mayoclinic.org