روش‌های تشخیص انحراف ستون فقرات چیست و چه اهمیتی دارد؟

انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز یکی از مشکلات شایع در میان کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان است که ممکن است در مراحل اولیه علائم واضحی نداشته باشد. این اختلال شامل خمیدگی یا پیچش غیرطبیعی ستون فقرات است و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع می‌تواند منجر به دردهای مزمن، محدودیت حرکتی، مشکلات تنفسی و حتی اختلالات عصبی شود.
علائم اولیه معمولاً ظریف و تدریجی بروز می‌کنند و به همین دلیل خیلی از بیماران یا اطرافیان متوجه آن نمی‌شوند. این نشانه‌ها ممکن است در کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان دیده شوند و در صورت بی‌توجهی طی زمان پیشرفت کنند. مهم‌ترین علائم اولیه عبارتند از:
عدم تقارن شانه‌ها: یکی از شانه‌ها بالاتر از دیگری به نظر می‌رسد یا در لباس پوشیدن سرشانه لباس در یک سمت پایین‌تر می‌افتد.
برجستگی یک سمت کمر یا قفسه سینه: به دلیل چرخش مهره‌ها ممکن است یک سمت قفسه سینه یا پشت کمی برجسته‌تر باشد.
انحراف خط عمود بدن: وقتی فرد صاف می‌ایستد ممکن است ستون فقرات یا بدن از پشت کمی به یک طرف منحرف باشد.
تفاوت در طول پاها: به دلیل چرخش لگن یکی از پاها کمی کوتاه‌تر به نظر می‌رسد.
کج شدن لگن: یک سمت لگن بالاتر یا جلوتر از سمت دیگر قرار می‌گیرد.
خستگی یا درد خفیف در ناحیه پشت: افراد ممکن است پس از نشستن یا ایستادن طولانی در قسمت پایین یا وسط کمر احساس خستگی کنند.
تغییرات در نحوه راه رفتن: گاهی راه رفتن کمی غیرمتوازن یا همراه با چرخش غیرطبیعی لگن است.
برآمدگی یک سمت کتف‌ها: برجسته شدن یک کتف نسبت به دیگری به‌ویژه هنگام خم شدن به جلو.

تشخیص دقیق انحراف ستون فقرات ترکیبی از معاینه فیزیکی و تصویربرداری تخصصی است. هدف این است که میزان انحراف محل آن و علت احتمالی مشخص شود تا درمان به شکل مؤثر شروع گردد. در ادامه روش‌های رایج تشخیص اسکولیوز را بررسی می‌کنیم:؟

معاینه بالینی

بررسی وضعیت بدن: پزشک تقارن شانه‌ها، لگن و خط ستون فقرات را در حالت ایستاده و راه رفتن ارزیابی می‌کند.
تست خم شدن به جلو (Adams Forward Bend Test): بیمار به جلو خم می‌شود تا برجستگی یا چرخش غیرطبیعی مهره‌ها مشخص گردد.
اندازه‌گیری زاویه انحراف با ابزارهایی مانند اسکلومتر.
این مرحله غربالگری اولیه است و در صورت مشاهده نشانه‌هایی از انحراف بیمار به مرحله تصویربرداری هدایت می‌شود.

رادیولوژی ساده (X-Ray)

دقیق‌ترین و رایج‌ترین روش تشخیص اسکولیوز.
تصویربرداری در دو نما (قدامی، خلفی و جانبی) برای اندازه‌گیری زاویه کب (Cobb Angle) که شدت انحراف را مشخص می‌کند.
امکان مقایسه تصاویر برای بررسی پیشرفت یا کاهش انحراف در مرور زمان.
سریع، کم‌هزینه و قابل انجام در مراکز تصویربرداری مجهز.
چنانچه قصد انجام رادیولوژی در فردیس کرج را دارید می‌توانید به مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی مراجعه کنید.

سونوگرافی ستون فقرات

بیشتر در کودکان، نوجوانان یا زنان باردار استفاده می‌شود تا از اشعه جلوگیری شود.
نشان‌دهنده وضعیت بافت نرم، عضلات و رباط‌های اطراف ستون فقرات.
مناسب برای شناسایی مشکلات همراه مثل التهاب یا توده‌های نرم.

MRI

بدون اشعه و بسیار دقیق.
نمایش کامل مهره‌ها، دیسک‌ها، نخاع و بافت‌های نرم.
کاربرد در موارد مشکوک به آسیب عصب، ضایعه نخاعی یا وجود توده در ستون فقرات.

CT اسکن

برای مشاهده جزییات استخوانی ستون فقرات با وضوح بالا.
کاربرد در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر شکستگی‌ها یا تغییرات پیچیده مهره‌ها وجود دارد.
معمولاً در کنار سایر روش‌ها و در شرایط خاص استفاده می‌شود.

سنجش تراکم استخوان (Bone Densitometry)

این تست با دستگاه DEXA انجام می‌شود.
کمبود تراکم استخوان، خطر پیشرفت انحراف و شکستگی مهره‌ها را افزایش می‌دهد.
اهمیت ویژه برای بیماران مسن یا مبتلایان به پوکی استخوان.

بررسی و تشخیص به‌موقع وضعیت ستون فقرات یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند از پیشرفت اسکولیوز و دیگر انواع انحراف ستون فقرات جلوگیری کند. این فرایند به معنای ارزیابی منظم ستون فقرات در افراد به‌ویژه گروه‌های پرخطر پیش از آن‌که علائم شدید یا پایدار بروز کند انجام می‌گیرد. در ادامه مزایای تشخیص زود هنگام را بررسی می‌کنیم:

شناسایی قبل از بروز درد و محدودیت حرکتی

در مراحل اولیه انحراف ستون فقرات معمولاً بدون درد یا با نشانه‌های خفیف همراه است. تشخیص سریع حتی کوچک‌ترین انحراف، امکان کنترل و درمان مؤثر را فراهم می‌سازد.

پیشگیری از افزایش میزان انحراف

اگر مشکل به موقع شناسایی شود می‌توان با روش‌های ساده مانند فیزیوتراپی، تمرینات اصلاحی یا استفاده از بریس از تشدید زاویه خمیدگی جلوگیری کرد.

کاهش احتمال نیاز به جراحی

بسیاری از جراحی‌های سنگین ستون فقرات حاصل شناسایی دیرهنگام بیماری هستند. تشخیص زودهنگام شانس رسیدن به مرحله جراحی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

حفاظت از عملکرد قلب و ریه‌ها

در موارد شدید تغییر شکل قفسه سینه می‌تواند عملکرد قلب و ریه را مختل کند. کشف مشکل در مراحل اولیه مانع بروز چنین پیامدهایی می‌شود.

حفظ تناسب اندام و اعتماد به نفس

تغییر ظاهری بدن به دلیل انحراف ستون فقرات ممکن است منجر به مشکلات روانی شود. برخورد سریع با مشکل از کاهش اعتماد به نفس و آسیب‌های روحی جلوگیری می‌کند.

افراد در معرض خطر

کودکان و نوجوانان ۸ تا ۱۵ سال، به دلیل رشد سریع استخوان‌ها
اشخاص با سابقه خانوادگی اسکولیوز
ورزشکاران رشته‌هایی که فشار نامتقارن یا زیاد بر ستون وارد می‌کند (ژیمناستیک، وزنه‌برداری و…)
بزرگسالان با مشاغلی که بدن را در حالت نامطلوب قرار می‌دهد (کار اداری طولانی، حمل بار سنگین و…)
نتیجه:
تشخیص سریع و به‌موقع مشکلات ستون فقرات روشی کم‌هزینه و غیرتهاجمی برای آغاز درمان مؤثر است و می‌تواند از بروز عوارض جدی جسمی و روانی جلوگیری کند.

انحراف ستون فقرات یک مشکل جدی اما قابل کنترل است که با تشخیص سریع و استفاده از روش‌های تصویربرداری مدرن می‌توان به‌موقع درمان را آغاز کرد. بررسی علائم اولیه، غربالگری دوره‌ای، رادیولوژی ساده، سونوگرافی، سنجش تراکم استخوان و اقدامات مداخله‌ای همه ابزارهایی هستند که پزشکان برای حفظ سلامت ستون فقرات به‌کار می‌گیرند.
در مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تیمی متخصص فرایند تشخیص انحراف ستون فقرات با دقت و سرعت بالا انجام می‌گیرد. خدمات کامل از تصویربرداری استاندارد تا سنجش تراکم استخوان و روش‌های مداخله‌ای در این مرکز ارائه می‌شود تا بیماران بهترین مسیر درمانی را در کوتاه‌ترین زمان بیابند. چنانچه قصد رزرو نوبت را دارید می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 09003651880 اقدام نمایید.


منابع
clevelandclinic.org
mayoclinic.org