چرا زنان بالای 50 سال باید سنجش تراکم استخوان بدهند؟

سنجش تراکم استخوان برای زنان بالای ۵۰ سال اهمیت بسیار زیادی دارد، زیرا در این سنین بدن زنان به دلیل تغییرات هورمونی، به‌خصوص کاهش استروژن پس از یائسگی ، بیشتر در معرض کاهش تراکم استخوان و ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار می‌گیرد. پوکی استخوان باعث می‌شود استخوان‌ها شکننده و ضعیف شوند و احتمال شکستگی‌های ناگهانی و جبران‌ناپذیر به ویژه در نواحی مانند لگن، ستون فقرات و مچ دست افزایش یابد.
با انجام سنجش تراکم استخوان، می‌توان به‌صورت زودهنگام کاهش تراکم را تشخیص داد و اقدامات پیشگیرانه یا درمانی را شروع کرد تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. این آزمایش کمک می‌کند تا ریسک شکستگی کاهش پیدا کند، کیفیت زندگی حفظ شود و هزینه‌های درمانی ناشی از عوارض پوکی استخوان کاهش یابد.
بنابراین، سنجش تراکم استخوان به زنان بالای ۵۰ سال این امکان را می‌دهد که سلامت استخوان‌های خود را بهتر مدیریت کنند، با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب، ورزش و در صورت نیاز درمان دارویی، از عوارض جدی جلوگیری نمایند. این اقدام پیشگیرانه نقش کلیدی در حفظ استقلال و کیفیت زندگی در دوران سالمندی دارد.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان (استئوپروز) یک بیماری شایع است که باعث کاهش تراکم و کیفیت استخوان‌ها می‌شود. در این حالت، استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند و احتمال شکستگی حتی با ضربه‌های خفیف یا فشارهای روزمره افزایش می‌یابد. پوکی استخوان معمولاً بدون علامت خاصی پیشرفت می‌کند تا زمانی که شکستگی رخ دهد، به همین دلیل به آن بیماری خاموش هم گفته می‌شود.

چرا زنان بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند؟

زنان به دلایل متعددی بیشتر از مردان در معرض پوکی استخوان قرار دارند، از جمله:
تغییرات هورمونی پس از یائسگی: با شروع یائسگی، سطح هورمون استروژن در بدن زنان کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. استروژن نقش مهمی در حفظ تراکم استخوان‌ها دارد و کاهش آن موجب تسریع در از دست رفتن استخوان می‌شود.
تراکم استخوان اولیه کمتر: به طور طبیعی زنان نسبت به مردان دارای تراکم استخوان کمتر و استخوان‌های ظریف‌تری هستند که این موضوع آن‌ها را آسیب‌پذیرتر می‌کند.
طول عمر بیشتر: زنان معمولاً عمر طولانی‌تری نسبت به مردان دارند و پوکی استخوان با افزایش سن بیشتر شیوع پیدا می‌کند.
عوامل سبک زندگی و تغذیه: کمبود کلسیم و ویتامین D، عدم فعالیت بدنی کافی، مصرف دخانیات و الکل نیز می‌توانند در افزایش خطر پوکی استخوان در زنان موثر باشند.
به همین دلایل، زنان به ویژه پس از ۵۰ سالگی باید به سلامت استخوان‌های خود توجه ویژه‌ای داشته باشند و سنجش تراکم استخوان را جدی بگیرند.

زنان باید در شرایط زیر نسبت به انجام سنجش تراکم استخوان اقدام کنند:

1. سن بالای ۶۵ سال

سازمان‌های بهداشتی توصیه می‌کنند تمام زنان بالای ۶۵ سال، حتی اگر علامتی نداشته باشند، سنجش تراکم استخوان انجام دهند.

2. زنان بالای ۵۰ سال با عوامل خطر

اگر زنی بالای ۵۰ سال باشد و یکی یا چند مورد از عوامل خطر زیر را داشته باشد، باید زودتر تست را انجام دهد:
یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی) یا قطع استروژن به هر دلیل.
سابقه شکستگی استخوان پس از سن ۴۰ سالگی.
سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی لگن.
استفاده طولانی‌مدت از داروهایی مثل کورتون (کورتیکواستروئیدها).
بیماری‌های مزمن مانند روماتوئید آرتریت، بیماری‌های کلیوی یا گوارشی که جذب مواد مغذی را مختل می‌کند.
سبک زندگی کم‌تحرک یا مصرف کم کلسیم و ویتامین D.
سیگار کشیدن یا مصرف زیاد الکل.

3. زنان با علائم یا نشانه‌های مشکوک

مانند درد مکرر استخوان، کاهش قد ناگهانی یا شکستگی‌های بدون علت واضح.

روش‌های مختلفی برای سنجش تراکم استخوان وجود دارد که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها را معرفی می‌کنم:

جذب‌سنجی دوگانه اشعه ایکس

شرح: رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری تراکم استخوان است.
نحوه انجام: با استفاده از دو پرتو ایکس با انرژی متفاوت تراکم استخوان در نواحی خاصی مثل لگن، ستون فقرات و ساعد اندازه‌گیری می‌شود.
مزایا: دقیق، سریع، دوز اشعه پایین، و قابل تکرار.
کاربرد: استاندارد طلایی برای تشخیص پوکی استخوان و ارزیابی ریسک شکستگی.

اولتراسوند استخوان (Ultrasound)

شرح: با استفاده از امواج صوتی، تراکم استخوان به‌خصوص در ناحیه پاشنه پا اندازه‌گیری می‌شود.
مزایا: بدون اشعه، هزینه کمتر و قابل حمل بودن دستگاه.
معایب: دقت کمتر نسبت به DEXA و بیشتر برای غربالگری اولیه استفاده می‌شود.

توموگرافی کامپیوتری (CT Scan) با کنتراست کم

شرح: با دستگاه CT تراکم استخوان در بخش‌های مختلف بدن اندازه‌گیری می‌شود.
مزایا: اطلاعات دقیق‌تر سه‌بعدی، امکان بررسی دقیق‌تر برخی نواحی.
معایب: هزینه بالاتر و دوز اشعه بیشتر نسبت به DEXA.

اشعه ایکس ساده (DXA یا DEXA)

شرح: به‌طور معمول برای تشخیص شکستگی استفاده می‌شود ولی برای سنجش تراکم استخوان دقیق نیست.
کاربرد: بیشتر در مواردی که فرد دچار شکستگی شده و بررسی وضعیت استخوان لازم است.
برای سنجش تراکم استخوان، روش DEXA بهترین و متداول‌ترین گزینه است که هم دقت بالایی دارد و هم به‌صورت گسترده در مراکز پزشکی قابل انجام است. روش‌های دیگر بیشتر به‌ عنوان مکمل یا در مواقعی که DEXA در دسترس نیست کاربرد دارند. اگر به دنبال سنجش تراکم استخوان با این روش همراه با کادر مجرب هستید می‌توانید به مرکز تصویر برداری دکتر طهمورسی، بهترین مرکز سنجش تراکم استخوان در فردیس کرج مراجعه کنید.

برای حفظ سلامت استخوان‌ها و کاهش خطر پوکی استخوان، می‌توان از روش‌های پیشگیری و درمان متنوعی بهره برد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را توضیح می‌دهیم:

پیشگیری از پوکی استخوان

تغذیه مناسب
مصرف کافی کلسیم (روزانه حدود ۱۰۰۰ تا ۱۳۰۰ میلی‌گرم بسته به سن).
مصرف ویتامین D برای جذب بهتر کلسیم (از طریق خورشید، مکمل‌ها یا مواد غذایی).
استفاده از مواد غذایی غنی از منیزیم، فسفر و پروتئین که به سلامت استخوان کمک می‌کنند.
ورزش منظم
انجام ورزش‌های تحمل وزن مثل پیاده‌روی، دویدن، وزنه‌برداری سبک و تمرینات تعادلی برای تقویت استخوان و عضلات.
ورزش‌های تعادلی و کششی که خطر سقوط و شکستگی را کاهش می‌دهند.
توقف مصرف دخانیات و کاهش مصرف الکل
ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل برای حفظ تراکم استخوان.
کنترل عوامل خطر و بیماری‌های زمینه‌ای
مدیریت بیماری‌های مزمن و مصرف داروهای تأثیرگذار تحت نظر پزشک.

درمان پوکی استخوان

داروهای افزایش تراکم استخوان
بیس‌فسفونات‌ها (مثل آلندرونات و ریزدرونات) که فرایند تخریب استخوان را کاهش می‌دهند.
درمان‌های هورمونی مانند استروژن یا داروهای مشابه در موارد خاص.
داروهای جدیدتر مانند دنوزوماب و ترپاراتید که به شکل‌های متفاوتی روی استخوان اثر می‌گذارند.
مکمل‌های کلسیم و ویتامین D
برای اطمینان از دریافت کافی این مواد مغذی مهم در کنار درمان دارویی.
پیگیری و کنترل منظم
انجام مجدد سنجش تراکم استخوان برای ارزیابی پاسخ به درمان.
بررسی و اصلاح سبک زندگی با توجه به توصیه‌های پزشک و متخصص تغذیه.
به طور کلی پیشگیری و درمان پوکی استخوان ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، تغذیه مناسب و در صورت نیاز درمان دارویی است. اقدام به موقع و پیگیری منظم می‌تواند به حفظ سلامت استخوان‌ها، کاهش خطر شکستگی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

سلامت استخوان‌ها کلید حفظ کیفیت زندگی و استقلال در سنین بالا است. مرکز تصویربرداری دکتر موسی طهمورسی با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات سنجش تراکم استخوان، آماده ارائه خدمات دقیق و سریع برای تشخیص زودهنگام پوکی استخوان به بانوان بالای ۵۰ سال می‌باشد.
ما به شما توصیه می‌کنیم به‌هیچ‌وجه سلامت استخوان‌هایتان را دست‌کم نگیرید و با انجام منظم سنجش تراکم استخوان، پیشگیری و درمان به موقع را در اولویت قرار دهید. همراهی تیم متخصص ما در مسیر حفظ سلامت استخوان‌هایتان، گامی مهم برای جلوگیری از شکستگی‌ها و حفظ کیفیت زندگی شما خواهد بود. برای تعیین وقت مشاوره و یا رزرو نوبت می‌توانید از طریق دکمه دریافت نوبت یا شماره تماس 09003651880 با ما در ارتباط باشید.


منابع
ccjm.org
mayoclinic.org